Als we meer willen inzetten op preventie dan staat of valt dat bij het vergroten van het zelf oplossend vermogen van ons als burgers als het gaat om zijn eigen gezondheid. De inspanningen vanuit zowel overheid als medisch en sociaal domein zouden hier zich dan ook in belangrijke mate op moeten richten. Onderstaande figuur 1 geeft een beeld van hoe de door ons voorgestelde acties samenhangen:
Stellen van landelijke kaders
Er ligt een duidelijke rol bij de landelijke overheid om kaders te stellen als het gaat om sturen op gezondheid. Te denken valt aan gezondheidsdoelen en -normen, zoals ook gebeurt voor een thema als klimaat. Doorzettingsmacht geven aan de partijen op lokaal en regionaal niveau is daarbij belangrijk, zodat de uitvoerende partijen die gezondheidsdoelen ook daadwerkelijk kan behalen, maar ook zodat de overheid de uitvoerende partijen erop aan kan spreken.
Regels en wetten die gezonde keuzes stimuleren
In haar kaderscheppende rol heeft de overheid daarnaast een aantal instrumenten in handen om te zorgen dat wij als burgers gezonde keuzes eenvoudiger maken. Dit kan door regels te stellen en/of de aantrekkelijkheid van gezonde en ongezonde producten respectievelijk te vergroten en verlagen met fiscale regels.
Betere algemene informatie over gezondheid en verantwoordelijkheid
Generieke publiekscampagnes zijn niet bijster effectief gebleken om echt gedrag te veranderen. Ervaring leert dat het gaat om goede informatievoorziening die tastbaar en specifiek gemaakt is voor subgroepen. Extra aandacht in het onderwijs zal ook een belangrijk onderdeel moeten zijn om tot de benodigde cultuurverandering te komen.
Lokale coördinatie en regie op gezondheid
Iedere regio, gemeente en wijk is anders en kent haar eigen gezondheidsproblematiek, die veelal niet (alleen) in het zorgdomein start. We moeten inzetten om zo diep mogelijk in de wijk gezondheidsproblemen en -risico’s aan te pakken voor deze populatie. Hiervoor is het nodig dat iedere regio een partij aanstelt om hier het voortouw in te nemen namens de regio.
In domein overstijgende samenwerking sturen op duidelijk bepaalde gezondheidsuitkomsten die relevant zijn voor de burger (meetbaar maken).
Inzicht in de populatie
Regionale coördinatie kan alleen maar door een gezamenlijk inzicht. Door inzichten vanuit huisarts, thuiszorg en specialist te verbinden met inzichten vanuit de gemeente en verenigingen kunnen we op wijkniveau echt tot een goed beeld komen van de risico’s en mogelijke oplossingsrichtingen.
De huisarts heeft een belangrijke rol vanuit zijn lokale positie en inzicht in de populatie. Hij kan dan ook burgers helpen met bewustwording over hun gezondheid voordat zich problemen voor doen. Dit kan met een periodieke algemene controle, zoals ook in Duitsland gangbaar is, of met een periodiek overzicht, een soort ‘gezondheidsrapport’, dat burgers krijgen toegezonden.
Samenwerking tussen tweede lijn, eerste lijn en sociaal domein
Er is veel winst te behalen in proactieve opvolging van nazorg en voorkomen dat patiënten verloren raken tussen de domeinen. Veel (na)behandelingen beperken zich niet tot het medisch domein, maar vaak ontbreekt het overzicht en de begeleiding die de patiënt helpen om ook daadwerkelijk naar de fysiotherapeut, diëtist of hulpverlener te gaan. Opvolging op dit natraject kan de patiënt enorm helpen om gezond te worden en te blijven en niet terug te vallen.
Domeinoverstijgende financiering
Integrale, domeinoverstijgende financiering is nodig om preventie ook echt te laten ‘lonen’. Dit betekent dat bestaande silo’s moeten kunnen worden doorbroken en dat ook voorfinanciering mogelijk wordt. De kosten gaan veelal immers voor de baat uit.
